Dostawa wody i jej rozprowadzenie wewnątrz budynku jest jednym z ważniejszych zagadnień zarówno na etapie projektowania jak i wykonania budynku. Najprostszym a zarazem najwygodniejszym rozwiązaniem jest zasilanie wewnętrznej instalacji wodnej budynku z miejskiego wodociągu. Zimna woda kierowana jest bezpośrednio do miejsc odbioru, zaś ciepła przygotowywana jest w kotle lub podgrzewaczach przepływowych instalowanych bezpośrednio przy punktach czerpalnych. Jeśli w pobliżu domu nie ma wodociągu, źródłem wody jest zwykle studnia, z której woda pobierana przez pompę jest następnie gromadzona w zbiorniku ciśnieniowym. Takie rozwiązanie gwarantuje równomierność przepływu wody w instalacji.
Woda wewnątrz budynku rozprowadzana jest za pośrednictwem pionów instalacyjnych, łączących poszczególne kondygnacje. Jeden pion może dostarczać wodę do pomieszczeń znajdujących się obok siebie i na kolejnych piętrach. Zalecane jest umieszczenie przewodu pionowego centralnie względem punktów czerpalnych ze względu na ograniczenie strat ciśnienia wody. W dolnym odcinku pionu powinien znajdować się zawór odcinający z odwodnieniem, pozwalający na zamknięcie dopływu wody w razie awarii. Ilość umieszczonych obok siebie przewodów pionowych uzależniona jest od sposobu dostarczania ciepłej wody.
Jeśli podgrzewanie wody odbywa się przy zastosowaniu kotła dwufunkcyjnego lub zasobnika ciepłej wody użytkowej wówczas prowadzi się trzy przewody pionowe. Jednym przepływa woda zimna, drugi służy do rozprowadzenia wody ciepłej a trzeci, cyrkulacyjny, umożliwia stały przepływ ciepłej wody, co zapewnia natychmiastowa dostawę wody o żądanej temperaturze. W stosowanych do niedawna tradycyjnych rozwiązaniach instalacyjnych dopływ ciepłej wody poprzedzony był utratą kilku litrów wody chłodniejszej.
schematyczny przykład instalacji
W przypadku zastosowania miejscowych, pojemnościowych lub przepływowych pod-grzewaczy wody wystarczy poprowadzenie jednego pionu dla wody zimnej. Średnice przewodów pionowych ustala się na podstawie wielkości zapotrzebowania na wodę oraz rodzaju i ilości zaopatrywanych urządzeń i przyborów sanitarnych. W budynkach jednorodzinnych stosuje się zwykle rury o średnicach 15÷25 mm w przypadku stalowych, lub 12÷28 mm przy zastosowaniu rur miedzianych i 16÷40 mm dla rur wykonanych z tworzyw sztucznych. Od pionu odchodzą gałązki, czyli poziome rury o średnicach 15-20 mm, doprowadzające wodę do poszczególnych punktów czerpalnych. Na gałązkach podłączanych do pionów oraz na rozdzielaczach montuje się zawory odcinające umożliwiające naprawę w przypadku awarii bez konieczności spuszczania wody z całego pionu. Przewody układa się najkrótszą drogą od pionu do umywalki, zlewozmywaka czy wanny tak, aby przewód wody ciepłej był ułożony nad przewodem wody zimnej. Należy pamiętać o tym, że nie wolno prowadzić przewodów wodnych nad przewodami elektrycznymi i gazowymi. Odległość przewodów wodnych od przewodów elektrycznych nie może być mniejsza niż 50 cm a od przewodów gazowych nie mniejsza niż 15 cm.
Elementy instalacji wodnych układane są najczęściej w bruzdach ściennych lub w podłodze, rzadziej na powierzchni ściany. Przejścia przez stropy lub ściany wymagają zastosowania osłon a w przypadku rur z tworzyw sztucznych prowadzonych w bruzdach zabezpieczenia osłonowe należy stosować na całej długości rury.
Rury do transportu ciepłej wody powinny być dodatkowo pokryte izolacją cieplną, co znaczne zredukuje straty temperatury. Jako izolatory cieplne stosuje się najczęściej otuliny z pianki poliuretanowej lub pianki polietylenowej, z wełny szklanej i mineralnej, kauczuku lub styropianu.
system rur i złaczek z polipropylenu
Tradycyjnym materiałem wykorzystywanym do budowy instalacji wodnych w budynkach są rury i kształtki wykonane ze stali ocynkowanej. Z uwagi na ciężar i sztywność materiału wykonywanie instalacji wodnej z rur stalowych jest dość czasochłonne. Ponadto chropowatość ścianek wewnętrznych rur, łączników i kształtek stalowych wpływa na tworzenie się osadów, które utrudniają przepływ wody i powodują obniżanie sprawności instalacji. Jony wapnia i magnezu osadzają się na chropowatych ściankach rur stalowych, tworząc kamień kotłowy. Rury stalowe są podatne na korozję, którą powoduje zawarty w wodzie tlen, dwutlenek węgla oraz rozpuszczone związki mineralne, są natomiast odporne na wysoką temperaturę, a dzięki swojej sztywności nie wymagają specjalnego mocowania do ścian.
Innym, chętnie stosowanym w instalacjach wodnych materiałem jest miedź. Rury miedziane są dużo lżejsze, toteż mogą być znacznie dłuższe, co ogranicza konieczność stosowania łączników. Technika połączeń jest prosta i szybka, co sprawia, że montaż miedzianej instalacji wodnej jest znacznie szybszy niż instalacji stalowej. Gładkie powierzchnie ścianek wewnętrznych zapobiegają powstawaniu osadów w przewodzie, co pozwala na stosowanie mniejszych średnic rur. Ponadto miedź jest materiałem bakteriostatycznym, co zapobiega rozmnażaniu się mikroorganizmów. Wprawdzie rury miedziane są odporne na działanie wody, ale mogą korodować pod wpływem dużej ilości zawartego w wodzie dwutlenku węgla, jonów siarczanowych, związków manganu i amoniaku. Korozja miedzi może następować również w kontakcie z urządzeniami ze stali ocynkowanej lub aluminium. Przystępując do montażu instalacji z rur miedzianych, należy uwzględnić ich rozszerzalność cieplną, która jest większa niż rur stalowych. Aby wyeliminować wpływy rozszerzalności cieplnej przewodów miedzianych wody wykonuje się załamania trasy instalacji lub stosuje kształtki kompensacyjne.
Ostatnio coraz częściej instalacje wodne w budynkach wykonuje się z tworzyw sztucznych. Rury z tworzyw są lekkie, i nie przewodzą ciepła, nie ulegają korozji i nie są podatne na tworzenie się osadów. Wykazują także większą wytrzymałość na zamarzanie wody niż rury stalowe, choć w niskich temperaturach stają się kruche i nieodporne na uderzenia. Ulegają też większej niż rury stalowe i miedziane rozszerzalności liniowej i mają dość zróżnicowaną odporność na wysoką temperaturę.
przyłącza wodociągowe z PE
W ofercie handlowej dostępne są elementy instalacji wodnych wykonanych z polietylenu. Produkty z polietylenu zalecane są głównie do transportu wody zimnej. W wodnych instalacjach domowych stosuje się również wyroby z polipropylenu. Są one odporne na wysoką temperaturę i wykazują dużą elastyczność, sztywność i trwałość. Innym tworzywem sztucznym, stosowanym w instalacjach wodnych jest polibutylen. Jest to tworzywo o wysokiej udarności, elastyczności i odporności na ścieranie. Polibutylen stosuje się w instalacjach wody zimnej i ciepłej. Do budowy instalacji stosowany jest również polichlorek winylu, ale głównie do zimnej wody, ponieważ jest tworzywem o niskiej wytrzymałości w podwyższonej temperaturze i wykazuje dużą kruchość w niskich temperaturach. Natomiast chlorowany polichlorek winylu, będący modyfikacją polichlorku winylu charakteryzuje się dobrymi parametrami wytrzymałościowymi w zakresie temperatur 0-100°C i dużą sztywnością. Dostępne są również rury z polietylenu sieciowanego, szczególnie odporne na wysoką temperaturę i ciśnienie. Ponieważ ten rodzaj tworzywa i zachowuje pamięć kształtu, dlatego do ich zamoco-wania w ścianie stosuje się dodatkowo specjalne uchwyty lub prowadnice. W instalacjach wodnych stosuje się również rury wielowarstwowe składające się z kilku warstw tworzywa sztucznego przedzielonych warstwą aluminium. Rury wielowarstwowe charakteryzują się dużą odpornością termiczną i chemiczną, a zawarte w nich aluminium zapobiega przedostawaniu się tlenu do wnętrza rury i likwiduje pamięć kształtu. Pozwala to na wyginanie i dowolne kształtowanie przewodów w sposób trwały. Ponadto rury wielowarstwowe charakteryzują się małą rozszerzalnością cieplną, co znacznie ogranicza ich deformacje.
W zależności od materiału zastosowanego do budowy instalacji stosuje się różne metody połączeń rur. Rury stalowe łączy się za pomocą gwintowanych złączek, przewody miedziane można lutować lub łączyć za pomocą specjalnych kształtek zaciskowych. Rury z tworzyw sztucznych łączone są na ogół poprzez klejenie lub zgrzewanie. W praktyce stosuje się zgrzewanie doczołowe, zgrzewanie przy pomocy mufy, i elektrooporowe z wykorzystaniem specjalnych kształtek wyposażonych w zatopiony przewód elektryczny. Kształtki z tworzywa przeznaczone do podłączania armatury posiadają zwykle wewnętrzną metalową wkładkę gwintowaną.