Budowa domu pociąga za sobą problem wyboru odpowiedniego systemu kanalizacyjnego szczególnie wtedy, gdy działka znajduje się poza zasięgiem kanalizacji komunalnej. Do niedawna najczęściej stosowanym rozwiązaniem była kanalizacja bezodpływowa polegająca na gromadzeniu ścieków w szczelnym zbiorniku. Wzrost kosztów wywozu ścieków do stacji zlewczych oczyszczalni komunalnych spowodował jednak, że takie rozwiązanie stało się mało opłacalne. Coraz częściej znajdują więc zastosowanie indywidualne systemy oczyszczania ścieków oparte o najnowsze rozwiązania techniczne. Pomimo, że dla części prywatnych inwestorów przydomowa oczyszczalnia ścieków kojarzy się z dużym i kosztownym obiektem, to w rzeczywistości obecnie stosowane urządzenia do indywidualnego oczyszczania ścieków są niewielkie i w najmniejszych wariantach zajmują około 20 m2.
Decyzja
Przydomowe oczyszczalnie ścieków nie wydzielają nieprzyjemnych zapachów, w większości przypadków nie wymagają dodatkowego zasilania a koszty eksploatacji oczyszczalni są kilkakrotnie niższe niż tradycyjnego, bezodpływowego szamba. Bardziej zaawansowane technicznie oczyszczalnie ścieków pozwalają ponadto na wtórne wykorzystanie oczyszczonych ścieków.
Stosowanie przydomowych oczyszczalni ścieków jest zgodne z obowiązującymi przepisami w zakresie ochrony środowiska naturalnego i znajduje coraz więcej zwolenników wśród inwestorów indywidualnych. Należy jednak pamiętać, że dobór odpowiedniego systemu kanalizacyjnego jest warunkowany wielkością posesji oraz lokalizacją i wielkością działki budowlanej. Z tego powodu konieczne jest wykonanie odpowiedniego projektu oczyszczalni, przeprowadzenie niezbędnych badań gruntowo-wodnych działki oraz uzyskanie zezwolenia Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Rejonowego.
Osobnym zagadnieniem jest wybór jednej z wielu istniejących na rynku ofert handlowych i wariantów rozwiązań. Stosowane w Polsce przydomowe oczyszczalnie ścieków muszą posiadać aprobaty techniczne Instytutu Ochrony Środowiska, a ich wyposażenie musi być dopuszczone do obrotu handlowego w Polsce.
Przykładowy osadnik gnilny
Budowa
Podstawowym elementem każdej przydomowej oczyszczalni ścieków jest osadnik gnilny jedno-, dwu-, lub trójkomorowy zwany również osadnikiem wstępnym. Zbiorniki gnilne wykonywane są z elementów betonowych, prefabrykatów żelbetowych lub z tworzyw sztucznych. W osadniku gnilnym zachodzi proces oczyszczania mechanicznego, w czasie którego w procesach flotacji i sedymentacji oddzielane są części stałe zawarte w ściekach od części płynnych. Części stałe opadają na dno tworząc osad, który ulega fermentacji. Na powierzchni odprowadzanych ścieków unoszą się lżejsze zawiesiny i tłuszcze, tworzące kożuch. Zachodzący w osadniku proces fermentacji powoduje rozkład związków organicznych przez bakterie na produkty rozpuszczalne w wodzie. Proces ten można wspomagać, dodając dostępne na rynku biopreparaty. Dzięki biopreparatom usuwanie osadów stałych ze zbiornika odbywa się rzadziej, co obniża koszty eksploatacji oczyszczalni. Aby proces fermentacji osadów był skuteczny musi trwać co najmniej 3 dni. Oznacza to, że objętość części przepływowej osadnika, wolnej od osadu, musi odpowiadać trzydniowemu dopływowi ścieków.
Zakładając, że na jednego mieszkańca przypada 150-200 l ścieków na dobę przyjmuje się, że najmniejsza dopuszczalna pojemność osadnika powinna wynosić 3 m3, co daje odpowiedni zapas potrzebnej objętości.
Typowy filtr w osadniku
Zasadniczym elementem osadnika gnilnego jest wkład filtracyjny umieszczony w specjalnym koszu od strony wylotu ścieków z osadnika. Na filtrze zostają zatrzymane zawiesiny, które nie poddają się procesowi oczyszczania biologicznego. Oczyszczanie biologiczne zwane również doczyszczaniem ścieków polega na usuwaniu ze ścieków bakterii i organizmów chorobotwórczych. Wybór odpowiedniego sposobu doczyszczania zależy od rozmaitych czynników. Najważniejsze z nich to ukształtowanie i wielkość terenu oraz warunki gruntowo-wodne, na które składa się przepuszczalność gruntu i wysokość zwierciadła wód gruntowych.
Sposoby doczyszczania ścieków
Najczęściej spotykanym rozwiązaniem w zakresie doczyszczania jest rozsączanie ścieków w gruncie przy pomocy systemu drenażowego. Jest to rozwiązanie zdecydowanie najtańsze wśród wszystkich oferowanych na rynku. System rozsączania ścieków składa się drenów, czyli rur perforowanych z PVC o przekroju 110 mm, ułożonych co najmniej 0,6 m pod po-wierzchnią terenu w rowach drenażowych. Aby drenaż ten był w stanie rozprowadzić odpowiednią ilość ścieków, ciągi drenarskie muszą mieć właściwą łączną długość. W praktyce przyjmuje się 15 m bieżących drenu na 1 mieszkańca.
Rzut drenażu rozsączającego
Zastosowanie systemu oczyszczalnia ścieków z drenażem rozsączającym warunkowane jest występowaniem wód gruntowych na głębokości co najmniej 1,5 m od linii ułożenia rur drenarskich i odpowiednią przepuszczalnością gruntu. W przypadku gdy powyższe warunki gruntowo-wodne nie pozwalają na montaż drenażu rozsączającego stosuje się inne rozwiązania.
Nad drenażem nie należy uprawiać roślin o głębokim systemie korzeniowym, gdyż może to spowodować zarastanie sączków. Z biegiem czasu powierzchnia filtrująca ulega zamuleniu, powodując spowolnienie procesów oczyszczania, zakłada się jednak, że prawidłowo wykonany i eksploatowany drenaż nie wymaga czyszczenia ani przekładania przez co najmniej 10 lat.
Typowy wentylator
Do poprawnego funkcjonowania przydomowej oczyszczalni ścieków potrzebne jest zapewnienie właściwego jej napowietrzenia. Uzyskuje się to najczęściej przez zastosowanie wentylatora dynamiczno-wiatrowego umieszczonego na przewodzie wentylacyjnym pionu kanalizacyjnego. Zamontowany wentylator zwiększa cyrkulację powietrza, zapobiegając tym samym pojawianiu się przykrych zapachów w pobliżu pokryw rewizyjnych osadnika gnilnego.