Zastosowanie odpowiedniej automatyki w układzie centralnego ogrzewania ma duży wpływ na kształtowanie zużycia paliwa a tym samym na obniżenie rachunków za ogrzewanie. Zadaniem automatyki jest dostosowanie temperatury pomieszczeń do wymagań użytkowników. Sterowanie pracą instalacji centralnego ogrzewania może dokonywać się indywidualnie lub centralnie.
Najprostsza regulacja indywidualna polega na sterowaniu temperaturą pomieszczeń poprzez ręczną regulację zaworów termostatycznych montowanych przy grzejnikach. Zawory termostatyczne umożliwiają regulację dopływu odpowiedniej ilość ciepłej wody do grzejników i utrzymanie wymaganej temperatury każdego z użytkowanych pomieszczeń. Podczas słonecznych dni, gdy pomieszczenie dodatkowo nagrzewa się od słońca, zawór odcina dopływ ciepłej wody do grzejnika, jeśli temperatura w okolicy grzejnika przekroczy zadany poziom. W ten sposób wykorzystuje się również ciepło wydzielane przez działające w pomieszczeniu urządzenia elektryczne, lub przebywające w nim osoby. Trzeba jednak pamiętać, że właściwe działanie grzejnikowych zaworów termostatycznych nie jest możliwe bez zapewnienia odpowiedniej regulacji urządzenia dostarczającego ciepłą wodę do grzejników. Jeśli bowiem temperatura wody zasilającej instalację będzie zbyt niska, zawory termostatyczne pozostaną otwarte, lecz temperatura w pomieszczeniu nie osiągnie wymaganej wartości. Zbyt wysoka temperatura wody zasilającej może z kolei doprowadzić do chwilowego przegrzania pomieszczeń. Ponieważ czas reakcji zaworów termostatycznych wynosi często od kilku do kilkunastu minut, osiągnięcie komfortu termicznego w takim przypadku będzie trudne. Zbyt wysoka temperatura wody w układzie grzewczym wiąże się z większym zużyciem opału, co spowoduje wzrost kosztów ogrzewania a dodatkowo większe straty na drodze od kotła do grzejników. Z wymienionych powodów konieczne jest powiązanie sterowania temperatury w pomieszczeniach z temperaturą źródła ciepła. Takie sprzężenie umożliwia sterowanie centralne, zapewniające odpowiednią temperaturę wody w instalacji i gwarantujące optymalną pracę całego systemu ogrzewania.
Sterowanie centralne opiera się na pomiarze temperatury wewnątrz jednego z pomieszczeń, temperatury powietrza na zewnątrz budynku i temperatury wody wychodzącej z kotła i polega na optymalnym doborze parametrów spalania tak, aby uzyskać właściwą temperaturę wody w układzie grzewczym. Najprostszym regulatorem instalacji centralnego ogrzewania jest termostat wyposażony w programator, sterujący pracą kotła w zależności od temperatury wymaganej w wybranym pomieszczeniu w określonym czasie. Najlepsze sterowanie centralne, umożliwiają jednak regulatory uwzględniające zmiany temperatury na zewnątrz budynku, zwane regulatorami pogodowymi.
Zasada działania regulatorów pogodowych jest stosunkowo prosta. Na podstawie danych zebranych z sond elektronicznych umieszczonych na zewnątrz budynku odbywa się regulacja parametrów pracy kotła w oparciu o zaprogramowaną charakterystykę ogrzewania zwaną krzywą grzewczą, która określa zależność między temperaturą powietrza zewnętrznego a temperaturą wody wychodzącej z kotła. Do układu grzewczego dostarczana jest więc woda o temperaturze odpowiedniej dla aktualnej temperatury zewnętrznej. Jeszcze prościej wygląda to w przypadku, gdy regulator pogodowy jest wyposażony w czujnik temperatury wewnętrznej. Wówczas dobór i korekta charakterystyki ogrzewania odbywa się automatycznie.
Większość gazowych i olejowych kotłów centralnego ogrzewania posiada możliwość podłączenia programatorów wewnętrznych i automatyki pogodowej, natomiast spośród kotłów na paliwo stałe taką możliwość posiadają tylko nowoczesne kotły z automatycznym podajnikiem paliwa.