Nie zawsze mamy wybór miejsca dla budowy naszego upragnionego domu. Często działkę dziedziczymy z całym „dobrodziejstwem inwentarza” lub zmuszeni jesteśmy decydować się na takie lub inne miejsce pod dyktatem ograniczonego budżetu. Ale nawet w takiej sytuacji mamy oczywiście wpływ na lokalizację. Tym bardziej dysponując troszkę większymi środkami, nie powinniśmy zapominać o zasadach prawidłowego wyboru miejsca naszej budowlanej inwestycji, by móc się nim cieszyć w przyszłości i korzystać z jego uroków.
Mówiąc „działka” myślimy „lokalizacja”, bo rzeczywiście to ona jest głównym kryterium wyboru. Walory przyrodniczo-krajobrazowe mają decydujący wpływ na zauroczenie miejscem. Nie możemy jednak zapominać o pozostałych kryteriach: wielkość, uzbrojenie w sieci wodno-kanalizacyjne, dostęp do mediów, ukształtowanie terenu. Warto także poznać warunki geotechniczne gruntu.
Nie możemy także zapominać o infrastrukturze, powiązanej oczywiście z lokalizacją, ale w wielu wypadkach decydującej tak naprawdę o wyborze. Warto sobie uświadomić, że styl i charakter domu w którym przyjdzie nam żyć ma znaczenie właściwie estetyczne, o tym czy będzie się nam w nim wygodnie żyło decyduje właśnie infrastruktura. Działka zlokalizowana na wsi , z daleka od miejskiego zgiełku może być tania i przyjemna, ale jeśli całe nasze życie i aktywność będzie związana z aglomeracją, trzeba wyraźnie rozważyć za i przeciw. Dojazdy do pracy, szkoły czy nawet zakupy mogą stać się uciążliwe, czasochłonne i w końcowym rozrachunku kosztowne. Kwestia odpowiedniej organizacji może wydać się karkołomna – odbieranie dzieci z przedszkola, szkoły, eskapady do teatru, kina, spotkania ze znajomymi – te i inne aspekty muszą być rozważone zanim podejmiemy się kupna kawałka ziemi. Czasami lepiej wysupłać trochę więcej pieniędzy i zyskać to co niektórzy uważają za najcenniejsze – czas. W granicach miasta, lub w jego najbliższym otoczeniu, infrastruktura jest bardziej rozbudowana, komunikacja (w tym komunikacja miejska) łatwiejsza i szybsza. W związku z tymi problemami najważniejszym wydaje się odpowiedzenie sobie na pytanie: jak właściwie zamierzamy żyć w naszym nowym domu? Jaki styl życia najbardziej odpowiada nam i naszej (nawet planowanej w przyszłości) rodzinie. Tutaj zdania mogą być mocno podzielone, ale wypracowanie kompromisu zdaje się być niezbędne, by w czasie późniejszym w pełni korzystać z uroków wspólnego domostwa.
Oczywiście o cenie działki także w pierwszym rzędzie decyduje jej lokalizacja. Miasto, przedmieście dużych aglomeracji z dobrym dojazdem do centrum będą oferowały działki po znacznie większych cenach niż takie same wielkościowo działki oddalone o kilkanaście kilometrów. Trzeba pamiętać, że na cenę mają wpływ także czynniki mniej racjonalne – np. moda na miejscowości. W następnej kolejności o cenie działki decyduje jej uzbrojenie. Oczywistym jest fakt, że działki z pełnym uzbrojeniem będą bardziej atrakcyjne (czyli droższe) od działek pozbawionych tych walorów. Posiadając konkretną wiedzę na temat upatrzonej przez nas działki możemy negocjować ceny. Jeżeli w sąsiedztwie usytuowano mniej korzystny dla nas obiekt (zakład pracy, ruchliwa droga) zawsze należy pertraktować w sprawie ostatecznej ceny.
Każda działka posiada swój kształt i ukształtowanie terenu. Decyduje on nie tylko o kosztach budowy, ale czasami narzuca wręcz rozwiązania architektoniczno-budowlane, które nie tylko mogą okazać się kłopotliwe, ale niejednokrotnie nieestetyczne i drogie. Nieregularny kształt działki wiąże się z odpowiednim doborem budynku pod względem powierzchni zabudowy. W przypadku działek większych jej kształt ma mniejsze znaczenie, ale w przypadku działek niedużych właśnie kształt może decydować o wielkości domu i jego typie czy charakterze. Należy pamiętać o przepisach, w których odległości od granicy działki są przeważnie wyraźnie określone (minimum 4 metry od granicy działki w przypadku ściany z oknem i minimum 3 metry w przypadku ściany „ślepej”, przy czym odległość mierzymy od najdalej wysuniętego elementu budynku). Ostateczne odległość od drogi dojazdowej wyznacza miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego lub decyzja o warunkach zabudowy, dlatego przed decyzją kupna niedużej działki warto zasięgnąć języka jak te kwestie kształtują się na naszym upatrzonym terenie. Ukształtowanie terenu niesie ze sobą kwestie nie tylko budowlane – przygotowanie terenu pod budowę, głębokość fundamentów, ale należy liczyć się także z kwestiami niestateczności gruntu. W tym przypadku na dużym pochyle obfite deszcze lub roztopy wiosenne mogą spowodować poważne kłopoty. Także działka płaska, której jednak poziom jest obniżony w stosunku do głównej drogi niesie ze sobą niebezpieczeństwo podmakania i zbyt wysokich wód gruntowych co może stanowić duże zagrożenie w przypadku budowania domów podpiwniczonych.
Podsumowując nasze rozważania, głównym kluczem przy samym początku myślenia o działce jest wiedza. Wiedza o własnych oczekiwaniach i wyobrażeniach przyszłego życia oraz wiedza o tych elementach działki, które decydują o jej użytkowaniu.