Drewno jest jednym z najpopularniejszych materiałów używanych w budownictwie, jednak jako materiał nietrwały wymaga odpowiedniego zabezpieczenia. Największym zagrożeniem dla drewna są grzyby, owady, warunki atmosferyczne i ogień, lecz także promienie słoneczne, które są odpowiedzialne za zmiany kolorystyczne drewna. Niezabezpieczone podłoża drewniane pod wpływem promieni UV ciemnieją i przyjmują kolor szary.
Zabezpieczenie drewna przed szkodliwymi czynnikami uzyskuje się poprzez jego impregnację. Impregnacja polega na pokryciu lub nasączeniu drewna odpowiednimi preparatami, które zabezpieczają przed korozją biologiczną, szkodnikami, wilgocią, ogniem i szkodliwym promieniowaniem UV. Zastosowane impregnaty powinny posiadać odpowiednie atesty i rekomendacje ekspertów. Najlepszym rozwiązaniem jest zastosowanie preparatów, które posiadają dobre właściwości penetracyjne i które można nakładać zarówno na drewno zdrowe, jak i zainfekowane. Przy wyborze preparatu należy zwrócić uwagę na to czy można go używać wewnątrz budynku, gdyż niektóre rodzaje biocydów nie mogą być stosowane w pomieszczeniach. Wybierając barwne impregnaty zewnętrzne należy wybierać te, które zawierają filtr UV. Dają one możliwość zachowania walorów dekoracyjnych drewna przez długi okres czasu. Przed destruktywnym działaniem wilgoci chronią drewno środki hydrofobowe i hydrofobizujące, do których należy większość lakierów i lakierobejc, tworzących na powierzchni drewna powłokę hydrofobową. Należy wybierać te preparaty, które zawierają wysoką zawartość substancji stałych i tworzą trwałą powłokę ochronną. W naszej strefie klimatycznej roczna amplituda temperatury wynosi około 65°C, co sprawia, że drewno narażone jest na duże zmiany objętościowe, dlatego zastosowane impregnaty powinny posiadać odpowiednią elastyczność, aby wytworzona przez nie powłoka ochronna mogła swobodnie współpracować z zabezpieczonym drewnem i nie ulegać spękaniom i złuszczeniu. Podejmując decyzję o zastosowaniu drewna do budowy i wykończenia domu trzeba zatem pamiętać, że wymaga ono wielu zabiegów zabezpieczająco-pielęgnacyjnych. Procesowi impregnacji powinno być poddane zarówno drewno, z którego będzie wykonana konstrukcja domu (np. więźba dachowa, stropy, ściany), jak i drewno służące do wykończenia wewnątrz. Zabezpieczyć należy także drewno na oblicówki i podbitki, drewnianą stolarkę okienną i drzwiową, balustrady i schody.
Impregnację przeprowadza się za pomocą specjalistycznych impregnatów. Najefektywniejszą metodą ochrony drewna jest zastosowanie systemu ochrony wielopowłokowej, w którym każda powłoka zabezpiecza drewno przed konkretnym zagrożeniem. Taki system jest jednak kosztowny a zakres jego zastosowania ograniczony. Tańszym sposobem ochrony drewna jest zabezpieczenie go tylko przed tymi destruktywnymi czynnikami, na jakie będzie ono bezpośrednio narażone, przy tym zazwyczaj jeden produkt może okazać się niewystarczający.
W zależności od rodzaju zagrożenia stosuje się:
- impregnaty ochrony biologicznej, które zabezpieczają przed powstaniem grzybów i pleśni, porostów, glonów, owadów i bakterii,
- impregnaty o działaniu doraźnym, zwalczające grzyby, glony, pleśnie i owady w drewnie zaatakowanym,
- impregnaty ogniochronne utrudniające zapalenie się drewna lub rozprzestrzenianie płomieni,
- impregnaty wodochronne, które zabezpieczają drewno przed działaniem wilgoci, oraz
- impregnaty o wielorakim działaniu, łączące w sobie cechy impregnatów ochrony biologicznej, impregnatów ogniochronnych, wodochronnych i dekoracyjnych.
Można zakupić drewno zaimpregnowane lub przeprowadzić impregnację bezpośrednio na budowie lub w zakładzie specjalistycznym. Najlepsze efekty zabezpieczające uzyskuje się w drewnie poddanym suszeniu komorowemu i czterostronnemu struganiu. Istnieje wiele sposobów impregnacji drewna. Najczęściej stosuje się impregnację powierzchniową, polegającą na malowaniu, wcieraniu lub natryskiwaniu impregnatu. Ten sposób w zastosowaniu do drewna konstrukcyjnego jest najłatwiejszą jednak najmniej skuteczną metodą impregnacji. Inną metodą jest kąpiel impregnacyjna, polegająca na zanurzaniu elementów drewnianych w preparacie ochronnym. Ta metoda jest bardziej skuteczna, ponieważ impregnat wnika znacznie głębiej w zabezpieczany materiał. Najefektywniejszą metodą jest impregnacja ciśnieniowa, możliwa do przeprowadzenia wyłącznie w specjalistycznych zakładach. Impregnacja powierzchniowa nie jest długotrwałym zabezpieczeniem. Co kilka lat trzeba ją powtarzać, co w odniesieniu do więźby dachowej jest trudne do wykonania. To samo dotyczy drewna poddanego krótkotrwałej kąpieli. W przypadku kąpieli długotrwałych czy impregnacji ciśnieniowej wymagana jest jedynie okresowa kontrola zabezpieczonych elementów i ewentualne, ręczne uzupełnienie ubytków.
Spośród dużej oferty istniejących na rynku preparatów ochronnych warto polecić grupę sprawdzonych produktów do impregnacji i zabezpieczania drewna. Należy do nich duża grupa impregnatów, lakierów i lakierobejc produkcji Fabryki Farb i Lakierów Śniezka. Są to doskonale przyczepne do podłoży, odporne na warunki atmosferyczne lakiery olejne do drewna i materiałów drewnopochodnych do stosowania wewnętrznego i zewnętrznego, produkowane na bazie żywicy ftalowej modyfikowanej olejem roślinnym, z dodatkiem środków pomocniczych i uszlachetniających. Lakiery te stosowane są do dekoracyjnego i ochronnego malowania przedmiotów drewnianych i z materiałów drewnopochodnych, użytkowanych tak wewnątrz jak i na zewnątrz pomieszczeń. Skutecznie również chronią drewno lakiery akrylowe wodorozcieńczalne, produkowane z wysokiej jakości wodnej dyspersji żywicy akrylowej z dodatkiem środków uszlachetniających, dające wysokiej jakości, doskonale przyczepne, wytrzymałe i gładkie powłoki, odporne na działanie światła i wody. Z kolei lakiery poliuretanowe odporne na zarysowania i ścieranie, przeznaczone są do malowania parkietów, podłóg, boazerii i stolarki budowlanej. Z grupy preparatów ochronnych i zabezpieczające drewno wymienić należy także BOROCHRON – dwufunkcyjny, wodorozcieńczalny preparat do zabezpieczania drewna przed działaniem grzybów, glonów i owadów oraz kompleksowy, trójfunkcyjny preparat do ochrony drewna DEIMOS dostępny w formie soli rozpuszczalnej w wodzie. Zabezpiecza on konstrukcje drewniane przed działaniem ognia, grzybów i owadów. Innym impregnatem polecanym przez „Śnieżkę” jest impregnat DREWKORN FORTE, przeznaczony do ochronno-dekoracyjnego malowania surowego drewna i materiałów drewnopodobnych w celu ich ochrony przed szkodliwym działaniem czynników biologicznych, niszczącym działaniem wilgoci, warunków atmosferycznych oraz szkodników drewna. Preparat stosowany jest do malowania wewnętrznych i zewnętrznych elementów stolarki budowlanej: krokwi, łat, płotów, więźby dachowej, drewnianych okładzin budynków, jak również elementów małej architektury ogrodowej. Impregnat chroni też drewno przed szkodliwym działaniem promieni UV. Godna polecenia jest także lakierobejca ochronno dekoracyjna IMPREGON do dekoracyjno-ochronnego malowania drewna. Skutecznie chroni drewno przed promieniami UV oraz wilgocią, zachowując rysunek słojów drewna i zapewniając doskonały efekt dekoracyjny.
Godna polecenia jest seria impregnatów ALTAXIN firmy Altax. ALTAXIN Olej jest mieszaniną olejów naturalnych, która służy do produkcji najbardziej trwałych impregnatów stosowanych w przemyśle szkutniczym. Skutecznie zabezpiecza drewno przed wilgocią i zabrudzeniami, zapobiega wysychaniu i pękaniu powierzchni, i stanowi ochronę przed promieniowaniem UV. Można go stosować zarówno na zewnątrz jak i wewnątrz pomieszczeń. ALTAXIN-Q jest ochronno-dekoracyjnym impregnatem do drewna, którego produkcja oparta jest na nanotechnologii. Służy do zabezpieczania stolarki drewnianej na zewnątrz i wewnątrz budynków, boazerii, płotów, mebli i architektury ogrodowej. Skutecznie zabezpiecza drewno przed biokorozją oraz warunkami atmosferycznymi i przed wchłanianiem wilgoci, umożliwia drewnu oddychanie i oddawanie wilgoci na zewnątrz. Zabezpiecza również przed promieniowaniem UV. Z kolei PENETRIN jest rozpuszczalnikowym impregnatem do drewna zabezpieczającym przed korozją biologiczną ze strony grzybów i owadów. Jest to bezbarwny, ciekły preparat, głęboko penetrujący w głąb drewna. Można go stosować do zabezpieczenia drewna konstrukcyjnego domów, pergoli, wiatrownic, altan i płotów. Uniwersalnym i skutecznym preparatem wielofunkcyjnym jest OGNIOCHRON – ognio- i biochronny impregnat solny do drewna i sklejki. Preparat jest dostępny w postaci krystalicznego proszku, z którego przygotowuje się roztwór roboczy lub w postaci ciekłej gotowej do użycia. Zabezpiecza przed ogniem, grzybami domowymi i owadami. Stosowany do zabezpieczania więźby dachowej, deskowania dachów i elementów konstrukcji ścian. Z kolei BORAMON to środek grzybobójczy przeznaczony do zastosowania wewnątrz i na zewnątrz budynków, używany do zabezpieczeń murów, tynków i drewna. Zawiera biocyd nowej generacji, pozwalający uzyskać najwyższą skuteczność biologiczną. Podobne działanie wykazuje HYLOTOX-Q - głęboko penetrujący owadochronny i owadobójczy preparat do drewna, zwalczający żerujące w drewnie larwy owadów. Skutecznie zabezpiecza, stolarkę, płoty, pergole, podbitki, elewacje, boazerie więźby dachowe i elementy konstrukcji ścian.
Znakomitymi produktami chroniącymi i dekorującymi drewno są produkty Bondex firmy Dyrup. Zawierają one substancje doskonale zabezpieczające przed korozją biologiczną i można je nakładać zarówno na drewno zdrowe, jak i zainfekowane. Dzięki doskonałym właściwościom penetracyjnym produkty Bondex znajdują zastosowanie przy impregnowaniu belek, krokwi i powierzchni dekoracyjnych (Bondex Wood Preserver). Bondex Wood Stain i Bondex One Coat zawierają pigmenty koloidalne, które wnikają w głąb drewna, dzięki temu, nie są z niego wypłukiwane. Takie produkty dają wieloletnią ochronę drewna i nie wymagają jego corocznej renowacji. Bondex Exterior Varnish i Bondex Universal tworzą trwałą i elastyczną powłokę ochronną wytrzymałą na zmiany objętości drewna oraz dają możliwość zachowania naturalnego koloru drewna i jego walorów dekoracyjnych na długie lata.
Nowy gont najlepiej zakonserwować impregnatem do drewna, zabezpieczającym przed grzybami, pleśniami, owadami i warunkami atmosferycznymi. Do konserwacji gontu można użyć impregnatu Imprex Aquadur lub Ocean 441 produkcji INCO-VERITAS, które obniżają palność drewna. Na ułożony gont preparaty te można nanosić pędzlem, wałkiem lub przy pomocy natrysku. Można także przed ułożeniem poddać gont krótkiej kąpieli w roztworze impregnatu.
Drewno na elewacji najlepiej zabezpieczyć metodą ciśnieniową lub za pomocą kąpieli w impregnacie olejowym. Rzadziej używa się impregnatów solnych, ponieważ są one wypłukiwane przez wodę, dlatego tak zabezpieczone drewno należy pomalować trzy lub cztery razy farbą, lakierem lub impregnatem koloryzującym. Aby zachować jak najdłużej trwałość elewacji drewnianej można dwukrotnie pokryć elewację bezbarwnym impregnatem, a następnie dwukrotnie pomalować farbą elewacyjną. Wszelkiego rodzaju bejce również konserwują elewację nadając przy tym drewnu odpowiedni kolor, jednak tylko w niewielkim stopniu hamują rozwój grzybów i pleśni, dlatego drewno bejcowane trzeba zabezpieczyć dodatkowo dwiema lub trzema warstwami lakieru lub wosku.