Skuteczna renowacja wilgotnych i zasolonych murów jest procesem skomplikowanym, wymagającym często szczegółowych badań, oraz znajomości dostępnych aktualnie technologii. Aby zapewnić dobór optymalnej dla danego przypadku metody osuszania i zapewnić trwałe zmniejszenie wilgotności do akceptowalnego poziomu, każdy przypadek powinien być w zasadzie potraktowany indywidualnie. Warto w tym miejscu zauważyć, że stopień zawilgocenia określa się w oparciu o uznaną prawie we wszystkich krajach Europy normę austriacką, według której mur uznany jest za suchy, jeśli nie więcej niż 20% jego porów napełnionych jest wodą (w przypadku cegły 20% porów to około 6% jej objętości). Rozpoczęcie procesu osuszania powinna poprzedzić wnikliwa analiza stanu konstrukcji oraz określenie przyczyn jej zawilgocenia.
Przypomnijmy, że najważniejszymi przyczynami podwyższonej wilgotności murów czy stropów może być oddziaływanie wód gruntowych, wnikających do ścian na skutek braku lub uszkodzenia izolacji poziomych lub pionowych, zmiana poziomu wód gruntowych, kapilarne podciąganie wilgoci z gruntu, bezpośrednie lub pośrednie działanie wód opadowych, zalanie na skutek awarii instalacji, przecieki przez nieszczelny dach, zniszczone rury spustowe i rynny, kondensacja wilgoci, powstająca często w wyniku złej wentylacji pomieszczeń, czy też pochłanianie wilgoci z powietrza przez materiały higroskopijne.
O ile nie ulega wątpliwości, że wpływ zawilgocenia na konstrukcję budynku jest destrukcyjny, o tyle równie niebezpieczne może się okazać zbyt gwałtowne osuszenie konstrukcji. Skurcz poszczególnych składników muru, towarzyszący procesowi dehydratacji, może bowiem oddziaływać destruktywnie np. na powłoki elewacyjne, powodując ich spękanie, łuszczenie i wykruszanie.
Wstępne czynności diagnostyczne polegają zwykle na określeniu poziomu wód gruntowych i kierunku ich napływu, wykonaniu badań określających wilgotność muru i określenie poziomu jego zawilgocenia a także oszacowanie stopnia zasolenia zawilgoconych elementów. Po dokonaniu badań i ustaleniu przyczyny zawilgocenia można podjąć decyzję dotyczącą wyboru sposobu i zakresu niezbędnych do wykonania prac i metod osuszających, izolacyjnych i renowacyjnych. Należy przy tym pamiętać, że stosowane metody osuszania muszą być efektywne zarówno z uwagi na grubość osuszanego elementu, jaki i na materiał, z którego ten element został wykonany i nie spowodować osłabienia konstrukcji budowli. Podobnie materiały stosowane do izolacji powinny być skuteczne, trwałe i bezpieczne dla zdrowia, posiadać odpowiednie właściwości dyfuzyjne i cechować się możliwością nakładania na podłoża wilgotne.
Przeprowadzenie kompleksowych prac osuszających i renowacyjnych całych obiektów budowlanych powinno być poprzedzone wykonaniem projektu. Projekt taki obejmuje szczegółowy opis proponowanej technologii osuszania, wynikającej z wcześniej wykonanych badań i przyjęcia technologii naprawy obiektu. Rezultaty badań wstępnych dotyczących konstrukcji i stopnia jej zawilgocenia narzucają często sposób rozwiązania problemu i rodzaj użytych technik i materiałów zabezpieczających. Projekt powinien zawierać także opis koniecznych do wykonania prac izolacyjnych i renowacyjnych oraz charakterystykę materiałów, jakie należy zastosować.
Zawilgocenia spowodowane rozpryskową wodą deszczową, występujące w dolnych partiach murów zewnętrznych spowodowane złym odprowadzeniem wody opadowej można eliminować poprzez konserwację murów odpowiednimi impregnatami. Podobnie można zabezpieczyć się przed zawilgoceniem spowodowanym uszkodzeniami instalacji, które zazwyczaj mają charakter lokalny. Często wystarczy naprawić rynny czy rury spustowe, a płynącą w nich wodę odprowadzić dalej od domu.
W pracach związanych z nałożeniem tynku lub jastrychu dochodzi często do tworzenia się pleśni na niektórych materiałach. Powstaje ona w wyniku kondensacji wilgoci. Problem ten, powstający niekiedy w nowych budynkach, można rozwiązać stosując urządzenia osuszające powietrze w pomieszczeniu, na przykład dmuchawy elektryczne. Kondensacja wilgoci ma również często swoje podłoże w złym ogrzewaniu i złej wentylacji. W tym przypadku usunięcie szkód musi być poprzedzone wnikliwą analizą przyczyn ich powstania. Niekiedy w celu zlikwidowania problemu wystarczy zastosowanie odpowiednich impregnatów, lecz częściej jest to połączone z koniecznością wykonania odpowiedniej izolacji termicznej czy modernizacją systemu wentylacyjnego.
Zawilgocenia murów spowodowane innymi czynnikami można sklasyfikować jako pionowe lub poziome. Taka klasyfikacja dotyczy również procesu uszczelniania murów. Przy uszczelnianiu pionowym możliwe jest zastosowanie impregnatów, tynków uszlachetniających i blokujących lub pokryć malarskich w postaci powłok bitumicznych, folii i płyt izolacyjnych. Poziome uszczelnienie uzyskuje się poprzez zastosowanie procesów mechanicznych, zastosowanie blach, w wyniku iniekcji, czy też wykorzystania procesów elektroosmozy lub promieniowania elektromagnetycznego.
Do najstarszych metod należy metoda odcinkowego podcinania muru. Jest to zabieg pracochłonny i drogi i dość kłopotliwy do przeprowadzenia w przypadku, gdy struktura muru nie jest jednolita. Trzeba też pamiętać, że metoda ta powoduje zmiany własności statyczno-wytrzymałościowe ściany, co może prowadzić do późniejszych spękań i zarysowań. Odmianą tej metody jest metoda wtłaczania blach chromowo-niklowych w spoinę muru na całej jego grubości. Metodę tę można stosować w murach o wyraźnej spoinie poziomej. Producent systemu zapewnia, że metoda ta zapewnia odpowiednią stateczność i wytrzymałość konstrukcji, eliminując niebezpieczeństwo powstawania rys. Inną metodą jest metoda iniekcyjna polegająca na zastosowaniu przepony poziomej, wykonanej z substancji płynnej, tworzącego barierę dla kapilarnie podciąganej wilgoci. Substancję tą wprowadza się w wywiercony w murze rząd otworów. Odmianą tej metody jest metoda iniekcji krystalicznej, polegająca na wprowadzeniu do muru przez wywiercone otwory środka absorbującego wodę i przerywającego kapilary. W pewnych przypadkach jedyną ochroną przed inwazją wilgoci może być wykonanie wewnętrznej szczelnej wanny. W dalszych odcinkach omówimy szerzej wyżej wspomniane metody uszczelniania murów. Należy jednak zaznaczyć, że metody te dotyczą tylko sposobów izolacji muru i nie powodują automatycznie jego wysychania. Nie rozwiązują też problemu szkodliwego oddziaływania soli budowlanych. W następnych odcinkach zostaną również omówione zaawansowane technologie osuszania przegród budowlanych.