Jak już wspominano w poprzednich odcinkach sposoby osuszania można podzielić na naturalne i sztuczne. Lekko zawilgocone pomieszczenia można osuszyć metodą naturalną, zapewniając naturalną wentylację poprzez otwarcie okien i drzwi. Jednak skuteczność tej metody zależy od warunków zewnętrznych i pory roku. Metoda ta, choć niewątpliwie najprostsza, nadaje się do suszenia jedynie cienkich ścian o niewielkim stopniu zawilgocenia.
Osuszanie nieinwazyjne
Sztuczne osuszanie może mieć charakter nieinwazyjny lub inwazyjny. Do najpopularniejszych sposobów nieinwazyjnego osuszania przegród budowlanych należy podwyższenie temperatury pomieszczeń z jednoczesnym wymuszeniem ruchu powietrza. Dużą skuteczność podczas sztucznego osuszania uzyskuje się, stosując osuszacze absorpcyjne, kondensacyjne lub mikrofalowe.
Nagrzewnice
Osuszanie za pomocą nagrzewnic polega na ogrzaniu powietrza wewnątrz pomieszczeń do temperatury kilkudziesięciu stopni, co powoduje wzmożone odparowywanie wilgoci z warstw powierzchniowych muru. Niestety, woda zmagazynowana w głębszych partiach muru podczas ogrzewania jego wierzchniej warstwy jest transportowana w głąb muru. W wyniku stosowania tej metody często uzyskuje się tylko pozorne osuszenie warstw położonych przy powierzchni ściany, bowiem po zakończeniu procesu suszenia i wyłączeniu nagrzewnic, część wilgoci przetransportowanej wcześniej w głąb muru wraca na powierzchnię. Do osuszania gorącym powietrzem stosuje się nagrzewnice elektryczne, gazowe lub olejowe, w których temperatura wydmuchiwanego powietrza waha się w granicach 50-250oC. Moc nagrzewnicy powinna być tak regulowana, by temperatura wewnątrz pomieszczenia nie przekraczała 35oC. Zbyt wysoka temperatura panująca wewnątrz pomieszczenia może wywołać zbyt duże ciśnienia pary wodnej w murach, co spowoduje ich destrukcję.
Nagrzewnica
Należy podkreślić, że osuszanie ścian gorącym powietrzem, bez skutecznej wentylacji pomieszczeń, daje tylko efekty powierzchniowe. Suszenie gorącym powietrzem, przy braku możliwości szybkiego odprowadzania wilgoci na zewnątrz budynku, powoduje cyrkulację powietrza w pomieszczeniu i oddawanie wilgoci suchym fragmentom przegród.
Osuszanie absorpcyjne i kondensacyjne
Innym sposobem nieinwazyjnego osuszania pomieszczeń jest osuszanie absorpcyjne, polegające na odebraniu wody z zawilgoconych materiałów przez otaczające je suche powietrze, które w kontakcie z wilgotnymi przegrodami jest w stanie odebrać od nich nadmierną ilość wody. Osuszanie wilgotnego powietrza następuje po przejściu przez urządzenie ze środkiem absorbującym wilgoć, którym może być żel silikonowy, chlorek litu lub żel krzemionkowy. Osuszone powietrze jest podgrzewane i powraca do pomieszczenia, aby ponownie nasycić się parą wodną a odebrana wilgoć jest odprowadzana na zewnątrz. Proces ten ma charakter cykliczny i trwa aż do całkowitego osuszenia przegród.
Osuszacz absorpcyjny
Osuszanie kondensacyjne to inny sposób osuszania przegród polegający na osuszeniu powietrza zawartego wewnątrz pomieszczeń przez skroplenie zawartej w nim pary wodnej. W wyniku tego obniża się znacznie wilgotność względna powietrza i wilgoć zawarta w murze odparowuje. Wilgotne powietrze zasysane jest przez wentylator i przesyłane do parownika, w którym następuje kondensacja pary wodnej. Kondensat zbiera się w zbiorniku, skąd przy pomocy pompy odprowadzany jest do instalacji ściekowej. Osuszacze kondensacyjne działają skutecznie w szerokim zakresie temperatur od 0o do +40oC, lecz optymalną temperaturą jest 20-25oC. Wydajność urządzeń do osuszania metodą kondensacyjną jest zróżnicowana. Przy małej mocy urządzeń (2,5kW) wynosi 5m3/dobę, ale przy wilgotności względnej powietrza w pomieszczeniu rzędu 90% i mocy urządzenia 14kW może osiągać nawet 1600m3/dobę. Osuszanie tą metodą trwa zwykle kilka miesięcy.
Osuszacz kondensacyjny
Metody osuszania gorącym powietrzem, absorpcyjne i kondensacyjne wykorzystują te same mechanizmy, które zachodzą podczas osuszania naturalnego. Przy stosowaniu tych metod wraz z wysychaniem powierzchni ściany występuje zjawisko przesuwania się granicy strefy wilgotnej w głąb przegrody, co powoduje zanik ruchu kapilarnego a wilgoć oddawana jest tylko przez dyfuzję pary wodnej. Zjawisko to zmniejsza szybkość wysychania przegrody, dlatego stosując powyższe metody, celem uniknięcia nieefektywnego zużycia energii na osuszanie powietrza atmosferycznego, wymagana jest duża szczelność pomieszczeń w osuszanych obiektach.
Metoda mikrofalowa
Najlepszym sposobem nieinwazyjnego osuszania bardzo zawilgoconych murów wydaje się być metoda mikrofalowa. Polega ona na wykorzystaniu zjawiska zamiany energii pola elektromagnetycznego w zakresie promieniowania mikrofalowego na energię cieplną. Po zaabsorbowaniu energii mikrofalowej wewnątrz muru następuje transport wody w kierunku powierzchni. Ważną cechą metody mikrofalowej jest możliwość niszczenia występujących na murach grzybów i pleśni. Osuszanie zawilgoconych obiektów przy użyciu promieniowania mikrofalowego jest niezależne od rodzaju powierzchni. Zaletą metody jest jej skuteczność i szybkość osuszania (od 8 m2 powierzchni muru o grubości ok. 40-50 cm w ciągu doby przy użyciu jednego urządzenia), wynikająca z możliwości penetrowania przegrody na całej jej grubości. Większość stosowanych metod i środków ma ograniczoną strefę oddziaływania a występująca przy osuszaniu powierzchniowa krystalizacja soli powoduje często zatykanie porów w murze, utrudniając dalsze odparowywanie wody, wskutek czego wewnętrzne warstwy muru pozostają mokre. Metoda mikrofalowa nie posiada tej wady, ponieważ cząsteczki wody, nawet te, które są zawarte wewnątrz muru, poddane promieniowaniu, odparowują nie przenosząc soli mineralnych, co zapobiega krystalizacji soli na powierzchni muru. Przy pomocy mikrofal możliwe jest suszenie murów o grubości dochodzącej nawet do 2,5m. Wadą metody jest jednak szkodliwy wpływ mikrofal dla organizmów żywych.
Na koniec przeglądu sztucznego osuszania nieinwazyjnego należy wspomnieć o metodzie elektrofizycznej, która polega na zastosowaniu aparatu emitującego fale elektromagnetyczne. Słabe pole elektromagnetyczne wywołuje zmianę znaków elektrycznych w gruncie i w murze powodujące odwrócenie kierunku kapilarnego podciągania wody. W wyniku tego woda zawarta w murach zostaje odprowadzona do gruntu a mury pozostają suche. Według zaleceń producenta, po osuszeniu murów aparat nadal powinien pozostawać aktywny, spełniając rolę izolacji poziomej zapobiegającej ponownemu podciąganiu wody gruntowej. Dotychczasowe badania nad metodą nie potwierdzają jednak w sposób jednoznaczny jej skuteczności.
Osuszanie inwazyjne
Niektóre metody osuszania inwazyjnego zostały już omówione w poprzednich odcinkach, przy okazji przeglądu sposobów naprawy uszkodzeń powstałych w zawilgoconych przegrodach z powodu braku izolacji przeciwwilgociowych. Do tej grupy należą najczęściej stosowane sposoby mechanicznego wprowadzenie warstw izolacyjnych jak metoda podcinania murów i wprowadzania poziomej przepony izolacyjnej, metoda wciskanie w mur profilowanych blach chromowo-niklowych czy też stosowanie tynków renowacyjnych.
Drugą grupę stanowią metody, bazujące na wykonaniu przegrody hydrofobowej lub uszczelniającej, czyli techniki iniekcyjne takie jak iniekcja grawitacyjna, iniekcja niskociśnieniowa i wysokociśnieniowa, iniekcja krystaliczna, elektroiniekcja i termoiniekcja.
Wśród technik iniekcyjnych warto zwrócić uwagę na metodę termoiniekcji, którą wykorzystuje się do osuszania zalanych budynków. Osuszanie przeprowadzane jest za pomocą zestawu urządzeń termowentylacyjnych, poprzez wprowadzenie do nawierconych w murze otworów suchego powietrza o określonej temperaturze i prędkości przepływu. Proces osuszania, w zależności grubości ścian i stopnia ich zawilgocenia może trwać kilka dni. Po wstępnym osuszeniu, w otwory wtłaczany jest środek iniekcyjny, którym jest roztwór żywicy metylosilikonowej w rozpuszczalnikach organicznych. Główną zaletą metody jest szybkość osuszania, trwająca kilkadziesiąt godzin, a blokadę hydrofobową przed wilgocią kapilarną uzyskuje się już po paru godzinach od zakończenia procesu hydrofobizacji. Trwałą blokadę hydrofobową uzyskuje się opróżniając pory i kapilary z wody w nich zalegającej i zastosowaniu skutecznych środków hydrofobowych.
Na uwagę zasługuje również metoda iniekcji krystalicznej, stosowanej do osuszania budowli, które uległy zawilgoceniu wskutek podciągania kapilarnego wód gruntowych. Istotą tej metody jest stworzenie warstwy izolacyjnej przez krystalizację nierozpuszczalnych w wodzie minerałów w porach i kapilarach materiału budowlanego. Metoda ta nie przewiduje wstępnego osuszania ani odsalania murów, wręcz przeciwnie - zakłada wykorzystanie cieczy kapilarnych do penetracji i krystalizacji, w wyniku której zostają uszczelnione pory i kapilary materiału budowlanego. Pierwszym etapem tej metody osuszania jest wywiercenie w osuszanym murze otworów iniekcyjnych o średnicy około 20 mm i długości 5-10cm mniejszej niż grubość muru. Otwory wierci się w jednej linii, równolegle do poziomu podłogi, w odstępach co 10-15 cm najlepiej z jednej strony muru oraz pod kątem 15°-30° do poziomu. W wywiercone otwory wlewa się około 0,5 l wody dla lepszego zwilżenia muru w strefie iniekcji, a następnie wprowadza się do otworu mieszaninę wody, cementu portlandzkiego i aktywatora krzemianowego. Uszczelniające działanie wprowadzonego środka polega na tym, że aktywator krzemianowy, penetrując w promieniu około 7-8 cm od środka otworu iniekcyjnego, powoduje wytrącenie w kapilarach nierozpuszczalnego w wodzie związku. Charakterystyczną cechą wytrąconych związków jest to, że wytrącenia owe na początku kapilary nie blokują dalszej penetracji w jej głębszych częściach. Blokadę przeciwwilgociową uzyskuje się praktycznie w okresie tygodnia. Iniekcja krystaliczna daje praktycznie bezterminowo trwałą izolację. Ta cecha korzystnie wyróżnia tę metodę na tle innych stosowanych metod osuszania, w których trwałość wytworzonej przepony przeciwwilgociowej uzależniona jest od rodzaju zastosowanego iniektu. Technologia iniekcji krystalicznej jest też zdecydowanie najtańszą technologią osuszania budowli i daje tym lepsze efekty im bardziej mur jest zawilgocony. Technologię iniekcji krystalicznej można stosować również do wytwarzania pionowej izolacji przeciwwilgociowej od strony wewnętrznej obiektów bez konieczności odkopywania murów od zewnątrz. Stosuje się ją do osuszania zawilgoconych obiektów bez względu na rodzaj materiału użytego do budowy murów oraz bez względu na ich grubość, stopień zawilgocenia i zasolenia.
Trzecią grupę metod inwazyjnych stanowią metody polegające na stałym obniżaniu wilgotności. Do tej grupy można zaliczyć otwory z wprowadzonym środkiem higroskopijnym, otwory Knappena zwykłe lub z bruzdą grzejną, aktywne ekrany wentylacyjne i metodę elektroosmozy.
Rozwiązania powodujące stałe obniżanie wilgotności mogą działać według różnych mechanizmów. Do niedawna wykorzystywano związki chemiczne o dużej absorpcji wilgoci, pakowane w perforowanych woreczkach, umieszczanych w nawierconych wcześniej otworach. Woreczki wymieniano po wchłonięciu przez absorber wilgoci najczęściej po okresie jednego miesiąca.
Innym sposobem obniżenia wilgotności są otwory Knappena, zwykłe lub z bruzdą grzejną. Są to odwierty w murze zwiększające powierzchnię odparowania wilgoci. Metoda ta, rzadko obecnie stosowana polega na wierceniu otworów o średnicy 3-5cm i głębokości do ¾ szerokości muru. Otwory wierci się od strony zewnętrznej ku górze w dwóch równoległych rzędach w układzie szachownicowym. Dla ochrony pokrywa się je siatką z blachy nierdzewnej lub z tworzywa sztucznego. Często otwory mają przekrój kolankowy. Na poziomie dolnym wykonuje się bruzdę, dającą możliwość połączenia spirali grzejnych. Rozwiązanie takie umożliwia przechodzenie wody kapilarnej w parę i odprowadzenie jej do górnej części otworu. Niestety procesowi temu towarzyszy znaczne zasolenie występujące w strefie otworów. Innym sposobem jest wykonanie ekranów wentylacyjnych w postaci zewnętrznych lub wewnętrznych ścianek grubości ¼ - ½ cegły, które stawia się na poziomej izolacji przeciwwilgociowej w odległości 6 do 14cm od zawilgoconej ściany. Wysokość ścianki jest równa wysokości osuszanego muru. W tunelu powstałym pomiędzy nową i starą przegrodą wymusza się przy pomocy urządzeń wentylacyjnych ruch powietrza. Ruch ten odbywa się poprzez pozostawione w ściance otwory nawiewne, usytuowane w dolnych partiach muru około 10cm od posadzki i wywiewne umieszczane wyżej, zwykle na wysokości około 30cm nad poziomem terenu. Ruch powietrza w szczelinie pomiędzy dobudowanym ekranem a zawilgoconym murem powoduje systematyczne jego osuszanie, sam zaś ekran pozostaje suchy. Wykonanie zewnętrznych ekranów łączy się zwykle z wykonaniem rowu odwadniającego, umożliwiającego odprowadzenie wody opadowej. Metoda elektroosmozy jest metodą osuszania murów z wykorzystaniem prądu stałego przepływającego pomiędzy założonymi w murze elektrodami. Prąd przepływający przez zawilgocony mur powoduje przemieszczanie wilgoci z części górnej muru do części dolnej i dalej do gruntu. Proces ten jest procesem długotrwałym a podczas jego przebiegu występują zwykle dość duże straty prądu powstające na połączeniach instalacji, przez to konieczna jest częsta korekta napięcia i natężenia prądu. Wadą jest także szybka korozja elektrod.